Sól fizjologiczna, znana również jako roztwór soli fizjologicznej, to sterylny roztwór chlorku sodu o stężeniu 0,9%, izotoniczny z płynami ustrojowymi człowieka. Stanowi ona niezbędny element domowej apteczki, znajdując zastosowanie w wielu różnych sytuacjach. W tym artykule przyjrzymy się bliżej właściwościom soli fizjologicznej, jej zastosowaniom, przeciwwskazaniom, możliwym działaniom niepożądanym, a także sprawdzimy, jak przygotować ją samodzielnie w domu.
Czym jest sól fizjologiczna?
Sól fizjologiczna to roztwór soli kuchennej (chlorku sodu) o stężeniu 0,9%, co oznacza, że na 1 litr wody przypada 9 gramów soli. Stężenie to jest izotoniczne z płynami ustrojowymi człowieka, co oznacza, że posiada takie samo ciśnienie osmotyczne jak krew i płyny tkankowe. Dzięki temu sól fizjologiczna nie podrażnia błon śluzowych i jest bezpieczna dla stosowania u osób w każdym wieku, w tym u niemowląt i dzieci.
Jak działa sól fizjologiczna? – właściwości
Sól fizjologiczna wykazuje szereg cennych właściwości:
- Nawilża: Sól fizjologiczna wykazuje działanie nawilżające, co czyni ją idealną do stosowania w przypadku podrażnień i suchości błon śluzowych.
- Ułatwia oczyszczanie: Sól fizjologiczna rozrzedza wydzielinę, ułatwiając jej odkrztuszanie i oczyszczanie jam nosowych i zatok.
- Działa antyseptycznie: Sól fizjologiczna posiada słabe właściwości antyseptyczne, co oznacza, że może hamować rozwój niektórych drobnoustrojów.
- Łagodzi podrażnienia: Sól fizjologiczna łagodzi podrażnienia i stany zapalne błon śluzowych.
- Działa znieczulająco: W wysokich stężeniach sól fizjologiczna może wykazywać działanie znieczulające miejscowe.
Do czego służy sól fizjologiczna?
Sól fizjologiczna ma szerokie zastosowanie w medycynie i pielęgnacji:
- Płukanie nosa i zatok: Sól fizjologiczna stosowana jest do płukania nosa i zatok w celu oczyszczenia ich z wydzieliny i złagodzenia podrażnień.
- Inhalacje: Sól fizjologiczna wykorzystywana jest do inhalacji w celu nawilżenia dróg oddechowych, rozrzedzenia wydzieliny i złagodzenia kaszlu.
- Oczyszczanie ran: Sól fizjologiczna stosowana jest do oczyszczania ran i skaleczeń, a także do przemywania oczu.
- Nawilżanie oczu: Sól fizjologiczna może być stosowana do nawilżania suchych i podrażnionych oczu.
- Przemywanie soczewek kontaktowych: Sól fizjologiczna może być stosowana do przemywania i dezynfekcji soczewek kontaktowych.
- Rozcieńczanie leków: Sól fizjologiczna stosowana jest do rozcieńczania niektórych leków przed podaniem.
Sól fizjologiczna – przeciwwskazania
Stosowanie soli fizjologicznej jest ogólnie bezpieczne dla większości osób. Należy jednak zachować ostrożność w przypadku:
- Nadwrażliwości na sól: Osoby z nadwrażliwością na sól mogą odczuwać pieczenie i swędzenie po zastosowaniu soli fizjologicznej.
- Chorób skóry: W przypadku chorób skóry, takich jak egzema lub atopowe zapalenie skóry, sól fizjologiczna może podrażniać uszkodzoną skórę.
Sól fizjologiczna – działania niepożądane
Choć sól fizjologiczna jest ogólnie bezpieczna dla większości osób, w rzadkich przypadkach może powodować działania niepożądane. Należy zwrócić uwagę na następujące objawy:
- Podrażnienie błon śluzowych: U osób wrażliwych sól fizjologiczna może powodować pieczenie, swędzenie i zaczerwienienie błon śluzowych, szczególnie w przypadku stosowania jej w oczach lub nosie.
- Ból i pieczenie: W przypadku stosowania soli fizjologicznej do oczyszczania ran lub skaleczeń, może ona powodować ból i pieczenie, szczególnie jeśli rany są głębokie lub otwarte.
- Obrzęk i zaczerwienienie: W rzadkich przypadkach, po podaniu iniekcji z solą fizjologiczną, może wystąpić obrzęk i zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia.
- Zaburzenia równowagi elektrolitowej: Nadmierne stosowanie soli fizjologicznej, szczególnie u osób z chorobami nerek lub serca, może prowadzić do zaburzeń równowagi elektrolitowej, objawiających się m.in. zmęczeniem, nudnościami, wymiotami, biegunką lub bólami głowy.
Jeśli po zastosowaniu soli fizjologicznej wystąpią jakiekolwiek działania niepożądane, należy przerwać stosowanie i skonsultować się z lekarzem.
Należy również pamiętać, że sól fizjologiczna nie jest sterylna po otwarciu ampułki lub fiolki. W związku z tym należy stosować ją jednorazowo i nie przechowywać resztek roztworu.
Prawidłowe stosowanie soli fizjologicznej zgodnie z zaleceniami i z zachowaniem ostrożności minimalizuje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
Jak zrobić sól fizjologiczną?
Jeśli nie masz pod ręką gotowej soli fizjologicznej, możesz ją łatwo przygotować w domu. Do tego będziesz potrzebować:
- 1 litra wody destylowanej lub przegotowanej i ostudzonej wody
- 9 gramów soli kuchennej (bez jodowanej)
- Sterylnego pojemnika
Sposób przygotowania:
- Wlej wodę do sterylnego pojemnika.
- Dodaj sól kuchenną i dokładnie wymieszaj, aż do całkowitego rozpuszczenia.
- Zamknij pojemnik szczelnie pokrywką.
Gotową sól fizjologiczną możesz przechowywać w lodówce do 7 dni. Pamiętaj, aby przed każdym użyciem dokładnie wymieszać roztwór.
Czy sól fizjologiczna może się przeterminować?
Tak, sól fizjologiczna może się przeterminować. Data ważności gotowych roztworów soli fizjologicznej dostępnych w aptekach zazwyczaj wynosi 2-3 lata. Sól fizjologiczna przygotowana w domu może być przechowywana w lodówce do 7 dni. Po tym czasie roztwór może stracić swoje właściwości i nie nadaje się do użytku.
Stosowanie przeterminowanej soli fizjologicznej może nie być bezpieczne, ponieważ może ona zawierać bakterie lub inne drobnoustroje. W przypadku wątpliwości co do terminu ważności roztworu, najlepiej go wyrzucić i przygotować nowy.
Pamiętaj, że sól fizjologiczna to cenny produkt, który może mieć wiele zastosowań w domowej apteczce. Stosując ją zgodnie z zaleceniami, możesz zadbać o swoje zdrowie i samopoczucie.
Czytaj też: Czy sól jest zdrowa? Wpływ soli na nasze zdrowie – rodzaje, właściwości i korzyści